Dear Parents,
As a psychologist and co-parent, I understand the love and concern you feel for your teenager. You want them to grow, succeed, and make you proud. That’s a beautiful intention, and your efforts to seek help show just how much you care. But raising a teenager isn’t about control or perfection—it’s about nurturing a relationship where they feel heard, valued, and supported.
Your child is not a lifeless piece of clay that you can mold into a fixed shape, expecting it to remain unchanged forever. A child is like a small plant. With nurturing care, they will grow and thrive, each in their unique way. A plant doesn’t respond to harsh pruning or neglect—it flourishes when given the right balance of sunlight, water, and space to grow. Similarly, your child needs love, attention, and room to make mistakes.
Unwanted behavior is often a sign of an unheard child. It’s their way of saying, “I need you to see me, understand me, and make space for me in your world.” If you respond to these signals by listening instead of reacting, you’ll open a door for trust and connection.
Remember, your child is constantly learning, but they learn best by observing, not listening. The Gujarati saying, “What is in the well will come in the bucket,” holds true here. What you model as a parent—your behavior, your values, your patience—is what they will internalize. Rather than telling them what to do, show them how to do it. If you demonstrate kindness, resilience, and accountability, your child will mirror these qualities.
Also, make room for failures. In every failure lies an opportunity for growth and success. A child who feels safe to stumble will learn to rise stronger each time. Let them know that making mistakes is a part of life and that they can count on you to guide them, not criticize them, through those moments.
As I work with your teenager, my focus is on helping them recognize their own challenges and set their own goals. These goals may not always align with what you, as parents, envision. But trust me when I say this is essential for their growth. Real, lasting change can only come from within.
At the same time, parenting plays a significant role in creating an environment where your teen feels safe to grow. If you’re ready to reflect on your parenting approach, consider parent counseling. It’s not about blame—it’s about strengthening your connection and learning how to nurture your child’s growth.
Parenting is not about creating a flawless child. It’s about giving them the tools and the space to discover who they are, fail, and still know they’re loved. It’s about nurturing a relationship where they can thrive, and in doing so, make you proud in ways you never imagined.
With warmth and understanding,
Parita Sharma
Psychologist and Co-parent
प्रिय अभिभावकगण,
एक मनोवैज्ञानिक और सह-अभिभावक के रूप में, मैं आपके अपने बच्चे के प्रति प्रेम और चिंता को पूरी तरह समझती हूं। आप चाहते हैं कि आपका बच्चा अच्छा करे, सफलता प्राप्त करे, और आपका गर्व बने। यह एक बहुत ही सुंदर भावना है, और आपकी मदद लेने की कोशिश यह दिखाती है कि आप अपने बच्चे की कितनी परवाह करते हैं। लेकिन, किशोरावस्था के दौरान बच्चों को पालना सिर्फ नियंत्रण या परिपूर्णता के बारे में नहीं है; यह एक ऐसा रिश्ता बनाने के बारे में है जहाँ वे सुने, समझे, और समर्थित महसूस करें।
आपका बच्चा कोई निर्जीव मिट्टी नहीं है, जिसे किसी खास आकार में ढाल दिया जाए और वह हमेशा वैसा ही बना रहे। आपका बच्चा एक छोटे पौधे की तरह है। जब आप उसे देखभाल, ध्यान और सही मात्रा में स्वतंत्रता देंगे, तभी वह अपनी अनोखी तरह से विकसित होगा। एक पौधा कठोर छंटाई या उपेक्षा से नहीं बढ़ता; वह तब बढ़ता है जब उसे सही संतुलन में धूप, पानी और पोषण मिलता है। इसी तरह, आपका बच्चा भी प्यार, ध्यान और गलतियाँ करने की गुंजाइश से पनपता है।
अक्सर बच्चों का अवांछित व्यवहार इस बात का संकेत होता है कि उनकी भावनात्मक ज़रूरतें पूरी नहीं हो रही हैं। यह उनका तरीका है यह कहने का, "मुझे देखो, समझो, और मुझे अपनी दुनिया में जगह दो।" यदि आप इन संकेतों का जवाब सुनकर और समझकर देंगे, तो आप उनके साथ विश्वास और जुड़ाव का रिश्ता बना सकते हैं।
याद रखें, बच्चे सबसे अच्छा देखकर सीखते हैं, सुनकर नहीं। गुजराती में एक कहावत है: "कुवां मां होय तेच बालदी मां आवे।" मतलब, जैसा आप दिखाएंगे, वही उनके व्यवहार में झलकेगा। आप जो व्यवहार, मूल्य, और धैर्य प्रदर्शित करेंगे, वही वे अपनाएंगे। उन्हें क्या करना है बताने के बजाय, उन्हें कैसे करना है यह दिखाएं। अगर आप दयालुता, सहनशीलता और जिम्मेदारी दिखाएंगे, तो आपका बच्चा भी इन्हीं गुणों को अपनाएगा।
साथ ही, असफलताओं के लिए जगह बनाएं। हर असफलता में विकास और सफलता का अवसर छुपा होता है। जो बच्चा गिरने की अनुमति के साथ बढ़ता है, वह हर बार और अधिक मजबूती से उठना सीखता है। उन्हें यह विश्वास दिलाएं कि गलती करना जीवन का हिस्सा है और आप उन्हें उनके उन पलों में मार्गदर्शन देंगे, आलोचना नहीं।
जैसा कि मैं आपके किशोर के साथ काम कर रही हूं, मेरा ध्यान उनकी चुनौतियों को पहचानने और उनके द्वारा तय किए गए लक्ष्यों पर काम करने में मदद करने पर है। ये लक्ष्य हमेशा आपके विचारों से मेल नहीं खा सकते। लेकिन यह उनके विकास के लिए आवश्यक है। वास्तविक और स्थायी परिवर्तन भीतर से आता है।
एक अभिभावक के रूप में, आपका रोल भी बहुत महत्वपूर्ण है। अगर आप अपनी परवरिश के तरीके पर विचार करने के लिए तैयार हैं, तो मैं आपको माता-पिता परामर्श लेने की सलाह देती हूं। यह दोष लगाने के लिए नहीं है, बल्कि आपके रिश्ते को मजबूत करने और यह समझने के लिए है कि आप अपने बच्चे की वृद्धि को कैसे प्रोत्साहित कर सकते हैं।
अभिभावक होने का मतलब एक परिपूर्ण बच्चा बनाना नहीं है। इसका मतलब उन्हें वो उपकरण और जगह देना है जहाँ वे खुद को खोज सकें, गलती कर सकें, और फिर भी यह जान सकें कि वे हमेशा प्यार किए जाते हैं। यह एक ऐसा रिश्ता बनाने के बारे में है जहाँ आपका बच्चा पनप सके और ऐसे तरीके से आपका गौरव बढ़ाए जो आपने कभी सोचा नहीं था।
स्नेह और समझ के साथ,
परिता शर्मा
मनोवैज्ञानिक और सह-अभिभावक
પ્રિય માતા-પિતા,
મનોચિકિત્સક અને સહ-માતાપિતા તરીકે, હું તમારા બાળક માટેના તમારા પ્રેમ અને ચિંતાને પૂરી રીતે સમજી શકું છું. તમે ઇચ્છો છો કે તમારું બાળક સારું કરે, સફળ થાય અને તમારું ગૌરવ વધારવું. આ ખૂબ જ સુંદર ભાવના છે, અને મદદ મેળવવાનો તમારો પ્રયાસ બતાવે છે કે તમે તમારા બાળકની કેટલી પરવા રાખો છો. પરંતુ કિશોરાવસ્થાના બાળકોનું પાલન માત્ર નિયંત્રણ અથવા સંપૂર્ણતા વિશે નથી; તે સંબંધ નિર્માણ વિશે છે જ્યાં તેઓ સાંભળવામાં, સમજી શકાય અને સમર્થન અનુભવે.
તમારું બાળક કોઈ નિર્જીવ માટી નથી, જેને તમે ચોક્કસ આકારમાં ઢાળી શકો અને તે આકાર હંમેશા એવું જ રહે. તમારું બાળક એક નાનકડા છોડ જેવું છે. જો તમે તેને પ્રેમ, ધ્યાન અને યોગ્ય માત્રામાં સ્વતંત્રતા આપશો, તો તે તેની અનોખી રીતમાં વૃદ્ધિ પામશે. એક છોડ કઠોર કાપકામ અથવા અવગણનાથી વધતો નથી; તે ત્યારે વધે છે જ્યારે તેને યોગ્ય પ્રમાણમાં સૂર્યપ્રકાશ, પાણી અને પાલન મળે છે. તેવી જ રીતે તમારું બાળક પણ પ્રેમ, ધ્યાન અને ભૂલ કરવાની જગ્યા સાથે વધે છે.
અવાંછિત વર્તન મોટાભાગે એવી સંકેત આપે છે કે બાળકના ભાવનાત્મક જરૂરિયાતો સંતોષાઈ રહ્યા નથી. આ કહેવાનો તેમનો રીત છે કે "મને જુઓ, મને સમજજો અને મારી દુનિયામાં જગ્યા આપો।" જો તમે આ સંકેતો સાંભળીને પ્રતિસાદ આપશો, તો તમે તેમના સાથે વિશ્વાસ અને જોડાણનો સંબંધ બાંધશો.
યાદ રાખો, બાળકો શ્રેષ્ઠ રીતે જોઈને શીખે છે, સાંભળીને નહીં. ગુજરાતી માં કહેવાય છે, "કૂવા માં હોય તે જ
હાવડામાં માં આવે." એટલે કે, તમે જે બતાવશો તે જ તેમના વર્તનમાં દેખાશે. તેમને શું કરવું તે કહેવાને બદલે, કેવી રીતે કરવું તે બતાવો. જો તમે દયાળુતા, સહનશીલતા અને જવાબદારી દર્શાવો તો તમારું બાળક પણ આ ગુણોને અપનાવશે.
સાથે જ, નિષ્ફળતાને સ્વીકારવાનો અવકાશ આપો. દરેક નિષ્ફળતામાં વૃદ્ધિ અને સફળતાનું એક તક છુપાયેલું હોય છે. જે બાળક પડી જવા માટે સ્વીકાર સાથે ઉછરે છે, તે દરેક વખતે વધુ મજબૂતાઈથી ઊઠી શીખે છે. તેમને આ વિશ્વાસ અપાવો કે ભૂલો કરવી જીવનનો ભાગ છે અને તમે તેમના આ પળોમાં માર્ગદર્શક બનશો, ટીકા નહીં.
જે રીતે હું તમારા કિશોર સાથે કામ કરી રહી છું, મારું ધ્યાન તેમની પડકારોને ઓળખવા અને તેમની દ્વારા નક્કી કરાયેલા લક્ષ્યો પર કામ કરવામાં મદદ કરવા પર છે. આ લક્ષ્યો હંમેશા તમારા વિચારોથી મેળ ખાઈ શકે નહીં. પરંતુ આ તેમની વૃદ્ધિ માટે જરૂરી છે. વાસ્તવિક અને લાંબા સમય સુધી ચાલનારી બદલાવ અંદરથી આવે છે.
માતાપિતા તરીકે તમારું પાત્ર પણ ખૂબ મહત્વનું છે. જો તમે તમારી પરવડતાની રીત પર વિચાર કરવા તૈયાર છો, તો હું તમને
માતા-પિતા કાઉન્સેલિંગ લેવા પ્રોત્સાહિત કરું છું. આ દોષ લગાવવા માટે નહીં છે, પરંતુ તમારા સંબંધને મજબૂત કરવા માટે છે અને સમજવા માટે છે કે તમે તમારા બાળકના વિકાસને કેવી રીતે પ્રોત્સાહિત કરી શકો છો.
માતાપિતા બનવું સંપૂર્ણ બાળક બનાવવું નથી. તેનો અર્થ તેમને તે સાધનો અને જગ્યા આપવી છે જ્યાં તેઓ પોતાને શોધી શકે, ભૂલો કરી શકે, અને હજી પણ જાણે કે તેઓ હંમેશા પ્રેમિત છે. આ એવો સંબંધ બાંધવા વિશે છે જ્યાં તમારું બાળક પનપી શકે અને તે રીતે તમારું ગૌરવ વધારી શકે જે તમે ક્યારેય કલ્પના પણ નહીં કરી હોય.
સ્નેહ અને સમજણ સાથે,
પરિતા શર્મા
મનોચિકિત્સક અને સહ-માતાપિતા
Comments